در یک رخداد بی‌سابقه و چالش‌برانگیز در حوزه حقوق مالکیت فکری و فناوری، یک مرد ژاپنی به دلیل استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی مولد برای بازتولید یک تصویر دارای حق کپی‌رایت و فروش آن، تحت پیگرد قضایی قرار گرفته است. این پرونده نقطه عطفی مهم در چگونگی برخورد نظام‌های حقوقی با مسئولیت کاربران هوش مصنوعی در سراسر جهان به شمار می‌رود و پیامدهای گسترده‌ای برای آینده قوانین مربوط به مالکیت فکری در عصر دیجیتال خواهد داشت.
اتهام بی‌سابقه: سوءاستفاده از هوش مصنوعی در قلب یک پرونده کیفری
پلیس استان چیبا ژاپن اعلام کرده است که یک مرد ۲۷ ساله را به اتهام نقض قانون کپی‌رایت از طریق استفاده از هوش مصنوعی تحت تعقیب قرار داده است. متهم از مدل هوش مصنوعی منبع باز Stable Diffusion برای بازتولید یک تصویر خاص که مشمول حق امتیاز کپی‌رایت بوده، استفاده کرده و سپس آن را به عنوان جلد یک کتاب به فروش رسانده است. این اقدام پس از صادر کردن حدود ۲۰ هزار دستور (prompt) به سیستم هوش مصنوعی برای وادار کردن آن به شبیه‌سازی دقیق تصویر مورد نظر صورت گرفته است.
(تصویر مرتبط با پرونده سوءاستفاده از هوش مصنوعی)
این پرونده از این جهت بی‌سابقه است که برای اولین بار یک کاربر عادی هوش مصنوعی و نه شرکت توسعه‌دهنده یا سازنده این فناوری، هدف پیگرد جنایی قرار می‌گیرد. تا پیش از این، تمرکز کارزارهای حقوقی و شکایات عمدتاً بر روی شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی مولد بود؛ به عنوان مثال، دعوای حقوقی گتی ایمیجز علیه Stability AI در انگلستان. این تغییر رویکرد نشان‌دهنده پیچیدگی فزاینده چالش‌های حقوقی مرتبط با هوش مصنوعی و تلاش برای تعریف مسئولیت‌های فردی در قبال استفاده از آن است.
نیت کاربر؛ معیار کلیدی در پرونده‌های حقوقی هوش مصنوعی
نقطه ثقل این پرونده، نه صرفاً استفاده از هوش مصنوعی، بلکه نیت و قصد متهم در بازتولید عمدی و هدفمند یک اثر دارای کپی‌رایت است. کنساکو فوکوی، تحلیلگر حقوقی، بر این نکته تأکید می‌کند که حجم بالای دستورها و تلاش‌های مکرر برای وادار کردن سیستم به خلق یک اثر هنری خاص، این پرونده را از درخواست‌های معمول کاربران از هوش مصنوعی برای تولید محتوا با "سبکی خاص" متمایز می‌کند.
نکات کلیدی این پرونده تاریخی:
اولین پیگرد قضایی علیه یک کاربر عادی، نه توسعه‌دهنده، هوش مصنوعی مولد.
متهم با استفاده از ۲۰ هزار دستور (prompt) مدل هوش مصنوعی Stable Diffusion را وادار به بازتولید یک تصویر مشخص و دارای حق کپی‌رایت کرده است.
فروش تصویر بازتولید شده به عنوان جلد کتاب، جنبه تجاری و سوءاستفاده عمدی را پررنگ می‌کند.
چنانچه دادستان‌ها بتوانند با موفقیت استدلال کنند که این مرد از Stable Diffusion به عنوان "پیشرفته‌ترین دستگاه فتوکپی" استفاده کرده، رأی دادگاه می‌تواند پیامدهای حقوقی بسیار مهمی در سطح جهانی برای نحوه تعریف و اعمال قوانین کپی‌رایت در مورد هوش مصنوعی داشته باشد. این موضوع مرز بین تولید محتوای جدید الهام‌گرفته از آثار موجود و بازتولید مستقیم و غیرمجاز را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد.
پیامدهای جهانی؛ آینده قوانین کپی‌رایت در عصر هوش مصنوعی
این پرونده در ژاپن نه تنها یک مورد قضایی محلی، بلکه آزمونی برای سیستم‌های حقوقی جهان در مواجهه با چالش‌های نوظهور هوش مصنوعی است. با گسترش دسترسی به ابزارهای هوش مصنوعی مولد، خطر سوءاستفاده از آن‌ها برای نقض حقوق مالکیت فکری به طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد. این اتفاق زنگ خطری است برای تدوین قوانین روشن‌تر و سازوکارهای اجرایی قوی‌تر که هم از خلاقیت حمایت کنند و هم از حقوق هنرمندان و تولیدکنندگان محتوا در برابر نقض‌های احتمالی ناشی از فناوری‌های نوین محافظت نمایند.
تصمیم نهایی در این پرونده می‌تواند زمینه‌ساز تغییراتی اساسی در چگونگی نظارت بر استفاده از هوش مصنوعی و مسئولیت‌پذیری کاربران آن باشد. این تحولات نه تنها بر آینده قوانین کپی‌رایت در ژاپن، بلکه بر شکل‌گیری چارچوب‌های حقوقی مشابه در سایر کشورها نیز تأثیرگذار خواهد بود و می‌تواند نقش مهمی در تعریف حدود و ثغور اخلاقی و قانونی کاربرد هوش مصنوعی در تولید محتوا ایفا کند. هنوز مشخص نیست که هنرمند صاحب حق امتیاز کپی‌رایت در این پرونده شکایتی ثبت کرده است یا خیر، اما بدون شک، این اتفاق آغازگر بحث‌های عمیق‌تر و گسترده‌تری درباره حاکمیت سایبری و حقوقی هوش مصنوعی در جهان خواهد بود.
پایگاه خبری مجتمع نوآوری فرداد
مطالب مرتبط
- هوش مصنوعی و نانوالکترونیک: کلید تحول بنیادین در صنعت الکترونیک
- حمایت دولتی از تحقیق و توسعه هوش مصنوعی در ایران آغاز شد؛ فراخوان ثبت‌نام برای شرکت‌های دانش‌بنیان و ارائه‌دهندگان زیرساخت
- ویکی‌پدیا شرکت‌های هوش مصنوعی را به ذکر منبع و پایداری محتوا فراخواند
- ویکی‌پدیا شرکت‌های هوش مصنوعی را به ذکر منبع و پایداری محتوا فراخواند
ماهان زند
من فارغ‌التحصیل رشته مهندسی کامپیوتر هستم و از دوران نوجوانی به دنیای فناوری علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با نوشتن مقاله‌های نقد و بررسی گجت‌های هوشمند در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و تحلیلگر در نشریات مختلف فعالیت کردم و در حال حاضر، به عنوان دبیر بخش فناوری‌های نو در یک مجله معتبر تکنولوژی مشغول به کار هستم. تلاش من این است که آخرین اخبار و پیشرفت‌های دنیای فناوری را به زبانی ساده و کاربردی برای مخاطبان ارائه دهم.
