رشد هوش مصنوعی دیگر صرفاً به داده و الگوریتم محدود نمیشود؛ بلکه بهنظر میرسد ما در آستانه تحولی بنیادین در سختافزار شخصی قرار گرفتهایم. مشابه دوران طلایی شکلگیری رایانههای شخصی و تولد گوشیهای هوشمند، این تحول میتواند جایگاه غولهای فناوری امروز را بهشدت تحتتأثیر قرار دهد.
بازخوانی انقلابهای فناورانه پیشین
در دهههای گذشته، شرکتهایی مانند اپل و IBM نقش کلیدی در تحولات دیجیتال داشتند، اما برخی از آنها نتوانستند از نوآوریهای خود بهرهبرداری کامل کنند. اپل با معرفی مکینتاش و بعدها آیپاد، توانست بازار را متحول کند، اما در دورههایی جایگاهش را از دست داد. IBM نیز در سال ۱۹۹۴ اولین گوشی هوشمند با نام “سایمون” را عرضه کرد، ولی بازار موبایل را از دست داد.
با ورود آیفون، اپل بار دیگر تعریف جدیدی از تجربه کاربری ارائه داد و با تمرکز بر رابط لمسی و اپلیکیشنمحور، شرکتهایی مانند نوکیا، بلکبری و حتی مایکروسافت را از صحنه رقابت حذف کرد.
ظهور بازیگران جدید در حوزه سختافزار هوش مصنوعی
امروزه هوش مصنوعی در حال شکل دادن به یک انقلاب سختافزاری مشابه است. شرکتهای نوظهوری مانند AheadComputing که توسط مهندسان سابق اینتل تشکیل شدهاند، در حال توسعه پردازندههای مخصوص هوش مصنوعی هستند. در این میان، تمرکز بر فناوریهای متنباز، از جمله چارچوبها و معماریهایی مثل RISC-V، مسیر جدیدی برای رقابت باز کرده است.
این روند چالشی جدی برای شرکتهایی مانند Nvidia بهوجود آورده که تاکنون سیاست متنباز را جدی نگرفتهاند. در مقابل، AMD با پلتفرم ROCm مسیر متنباز را برگزیده و ممکن است با ادامه این روند، جایگاه Nvidia را به خطر اندازد—چنانکه روزی معماری باز IBM PC رقیبان بستهنگر را کنار زد.

آیا شرکتهای بزرگ در حال تکرار اشتباهات گذشتهاند؟
همانطور که در گذشته برخی تولیدکنندگان رایانه و موبایل نوآوریهای رادیکال را دستکم گرفتند، ممکن است امروز نیز اینتل، AMD و Nvidia در مواجهه با سختافزار بومیسازیشده برای هوش مصنوعی و همکاریهای متنباز، در حال بیتوجهی به تهدیدهای واقعی باشند.
نمونه تاریخی آن، خرید شرکت Danger توسط مایکروسافت است که به جای توسعه خلاقیت و نوآوری، در ساختار اداری ادغام و در نهایت تضعیف شد. بعدها برخی اعضای Danger به گوگل پیوستند و در خلق اندروید، رقیب جدی iOS نقش ایفا کردند.
آینده سختافزار شخصی؛ تکهتکه و هدفمند
با رشد کاربردهای خاص در هوش مصنوعی، انتظار میرود طراحی پردازندههای ویژه برای آموزش شبکههای عصبی و تحلیل داده با بهرهوری انرژی بالا گسترش یابد. شرکتهایی که بر استانداردهای باز مثل RISC-V و اکوسیستمهای نرمافزاری متنباز سرمایهگذاری کنند، فرصت رشد بیشتری خواهند داشت.
ترکیب خلاقیت OpenAI با طراحی صنعتی Jony Ive ممکن است فصل تازهای از دستگاههای هوشمحور را رقم بزند؛ ابزارهایی با فرمفاکتورهایی کاملاً متفاوت از رایانههای امروزی که شاید حتی ما هنوز تصورشان را هم نکرده باشیم.
توصیه به غولهای تراشهسازی؛ نوآوری یا فراموشی؟
برای جلوگیری از سرنوشت شرکتهایی مانند نوکیا یا بخش رایانه IBM، سازندگان تراشه باید مسیر نوآوری را جدیتر دنبال کنند. ایجاد واحدهای مستقل و نوآور برای معماریهای سختافزاری مبتنی بر هوش مصنوعی، سرمایهگذاری در طرحهای متنباز و همکاری راهبردی با استارتاپهای فعال در حوزه هوش مصنوعی از جمله اقدامات ضروری است.
جمعبندی؛ گذر از نقطه عطف هوش مصنوعی
انقلاب هوش مصنوعی، نهتنها چالشی فناورانه بلکه تهدیدی وجودی برای مدلهای سنتی صنعت نیمههادی است. شرکتهایی که نتوانند از ساختارهای قدیمی فاصله بگیرند و به شیوههای انعطافپذیر و همکاریمحور روی بیاورند، ممکن است در آینده نزدیک به خاطرات صنعتی تبدیل شوند.
در شرایطی که دیگر تغییرات تدریجی کافی نیست، آینده به پاسخهایی انقلابی نیاز دارد. اگر غولهای امروز بیدار نشوند، فردا ممکن است تنها در تاریخچه فناوری بهعنوان «شرکت تراشهای سابق» از آنها یاد شود.