پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (ICT) با تصویب شورای پژوهشی خود، گام مهمی در راستای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی پیشرفته کشور برداشت. نخستین پروژه اجرایی این پژوهشگاه در حوزه شبکه‌های ارتباطی کوانتومی رسماً آغاز شد. این اقدام، نقطه عطفی در جهت تحقق فناوری‌های نوین ارتباطی و ارتقای امنیت تبادل اطلاعات در سطح ملی به شمار می‌رود.
حسین صمیمی، رئیس پژوهشکده فناوری ارتباطات این پژوهشگاه، با تشریح آخرین دستاوردهای این مرکز در زمینه فناوری کوانتومی، اظهار داشت که تمامی فعالیت‌های پژوهشگاه در این حوزه، در چارچوب “طرح کلان توسعه بسترهای آزمایشگاهی فناوری کوانتومی” سازماندهی شده است. وی با اشاره به سابقه فعالیت پژوهشگاه در حوزه کوانتوم از سال ۱۳۹۵، خاطرنشان کرد که این فعالیت‌ها تاکنون عمدتاً پژوهشی و مطالعاتی بوده و طیف وسیعی از موضوعات کلیدی را در بر می‌گرفته است. بهبود پروتکل‌های منتخب ارتباطات کوانتومی نوری، ارائه پروتکل‌های بومی‌سازی‌شده، تحلیل جنبه‌های فنی رایانش کوانتومی و امکان‌سنجی استقرار آن در کشور، تدوین نقشه راه فناوری‌های کاربردی کوانتومی در حوزه ICT، و روش‌های تست و ارزیابی عملکرد سامانه‌های توزیع کلید کوانتومی، از جمله محورهای اصلی این مطالعات بوده است.
یکی از نقاط قوت برجسته پژوهشگاه ICT، به گفته صمیمی، وجود بسترهای آزمایشگاهی پیشرفته در زمینه‌های مختلف، به ویژه در حوزه انتقال و دسترسی نوری است. بهره‌مندی از ۵۰ کیلومتر فیبر تاریک بین پژوهشگاه و پارک فاوا و ۸۰۰ کیلومتر فیبر با طول‌های متفاوت و اسپلیترهای متنوع، در کنار تجهیزات پیشرفته تست و اندازه‌گیری، امکان انجام آزمایش‌های میدانی و تحقیقات کاربردی در حوزه فناوری کوانتومی را به نحو مطلوبی فراهم آورده است.
علاوه بر این، رئیس پژوهشکده فناوری ارتباطات به زیرساخت‌های پردازشی قدرتمند موجود در پژوهشگاه اشاره کرد. سرویس‌های پردازشی ارائه شده توسط ابررایانه سیمرغ و دیتاسنتر مستقر در پژوهشگاه، بستری مناسب برای انجام محاسبات پیچیده مرتبط با رایانش کوانتومی را مهیا ساخته است. این امکانات، پژوهشگران را قادر می‌سازد تا در زمینه توسعه الگوریتم‌های کوانتومی و بررسی کاربردهای بالقوه آن در صنایع مختلف، پیشرفت‌های قابل توجهی داشته باشند.
با تکیه بر این توانمندی‌ها، دانش تخصصی موجود و نیاز روزافزون کشور به ایجاد شبکه‌های ارتباطی امن و غیرقابل نفوذ، پروژه “پیاده‌سازی شبکه ارتباطی توزیع کلید کوانتومی” توسط پژوهشکده فناوری ارتباطات پیشنهاد و در جلسه اخیر شورای پژوهشی پژوهشگاه به تصویب رسید. این پروژه، نخستین گام عملی در راستای ایجاد یک شبکه ارتباطی امن مبتنی بر اصول فیزیک کوانتوم در کشور به شمار می‌رود.
صمیمی با تاکید بر تعامل سازنده پژوهشگاه ICT با سایر نهادها و فعالان حوزه فناوری کوانتوم در کشور، تصریح کرد که این پروژه به صورت مشارکتی و با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی فعال در زمینه تولید سامانه‌های توزیع کلید کوانتومی و دانشگاه‌های پیشرو در حوزه فناوری کوانتوم به انجام خواهد رسید. این رویکرد مشارکتی، ضمن بهره‌گیری از توانمندی‌های داخلی، به تسریع روند توسعه و بومی‌سازی این فناوری حیاتی کمک خواهد کرد. پس از راه‌اندازی، این شبکه نه تنها به عنوان یک زیرساخت ارتباطی امن عمل خواهد کرد، بلکه به عنوان بستری برای تست و ارزیابی عملکرد سامانه‌های کوانتومی توسعه‌یافته در کشور نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این امر، زمینه را برای ارتقای کیفیت و قابلیت اطمینان این سامانه‌ها فراهم می‌سازد و به توسعه اکوسیستم فناوری کوانتومی در ایران کمک شایانی خواهد کرد.
