ایران با دستیابی به فناوری تولید ۷۰ نوع رادیودارو، موفق شده است جایگاه خود را در میان سه کشور برتر جهان در این حوزه تثبیت کند. این دستاورد بزرگ نه‌تنها نیاز داخلی را پوشش داده، بلکه زمینه صادرات به ۱۵ کشور و کسب درآمد ارزی قابل توجهی را نیز فراهم کرده است.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، رادیوداروها به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای تشخیص و درمان در پزشکی مدرن، نقش کلیدی در مبارزه با بیماری‌هایی مانند سرطان ایفا می‌کنند. در مراحل اولیه شکل‌گیری تومورها، تغییرات متابولیکی سلولی رخ می‌دهد که با روش‌های تصویربرداری رایج مانند سونوگرافی یا رادیوگرافی قابل شناسایی نیستند. در این شرایط، فناوری تصویربرداری هسته‌ای وارد عمل می‌شود.
در روش‌های پزشکی هسته‌ای، مقدار اندکی از یک ماده رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود که به دستگاه‌های تصویربرداری امکان می‌دهد فعالیت سلولی را با دقت بالا رصد کنند. برای مثال، سلول‌های سرطانی به دلیل مصرف بیشتر گلوکز، مولکول‌های نشاندار شده با رادیوایزوتوپ را بیشتر جذب می‌کنند و در تصاویر به‌صورت نقاط روشن‌تر دیده می‌شوند. این ویژگی امکان تشخیص زودهنگام سرطان و متاستازهای پنهان را فراهم می‌سازد، حتی پیش از آنکه MRI یا سی‌تی‌اسکن قادر به شناسایی آن‌ها باشند.
اما نقش رادیوداروها تنها به تشخیص محدود نمی‌شود. در حوزه درمان، رادیوتراپی هدفمند با استفاده از آنتی‌بادی‌های خاص و رادیوایزوتوپ‌های نشاندار، سلول‌های سرطانی را بدون آسیب به بافت‌های سالم از بین می‌برد. این روش، تحولی اساسی در درمان سرطان ایجاد کرده و اثربخشی درمان را به‌طور چشمگیری افزایش داده است.
ایران با همکاری سازمان انرژی اتمی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی داخلی، از سال ۱۳۸۸ مسیر تولید بومی رادیوداروها را آغاز کرد. امروز، کشورمان با تولید حدود ۷۰ نوع رادیودارو، نیاز ۲۳۰ مرکز درمانی و بیش از ۶۵۰۰ مرکز پزشکی هسته‌ای را تأمین می‌کند. این موفقیت، علاوه بر خودکفایی، صادرات به کشورهای مختلف را نیز ممکن ساخته و در سال ۱۴۰۴ درآمدی بالغ بر ۷۰ میلیون دلار برای کشور به همراه داشته است.
با وجود این پیشرفت‌ها، ایران همچنان بخشی از ایزوتوپ‌های خام مورد نیاز را از کشورهایی مانند روسیه وارد می‌کند که هزینه‌ای بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار دلار در سال دارد. این موضوع نشان‌دهنده ظرفیت توسعه بیشتر در حوزه تولید مواد اولیه رادیوداروهاست.
بازار جهانی رادیوداروها نیز چشم‌انداز روشنی دارد. طبق گزارش‌ها، ارزش این بازار در سال ۲۰۲۴ حدود ۶.۸ میلیارد دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۴ به بیش از ۱۴ میلیارد دلار برسد. ایران با حضور فعال در این عرصه می‌تواند سهم قابل توجهی از این بازار را به خود اختصاص دهد.
فناوری هسته‌ای، برخلاف تصور رایج، تنها کاربرد نظامی ندارد و در حوزه سلامت، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. تحریم یا محدودسازی ایران در این زمینه، مستقیماً سلامت شهروندان را هدف قرار می‌دهد. ترکیب هوشمندانه این فناوری با دانش پزشکی و بیوتکنولوژی، آن را به یکی از ارکان اصلی تشخیص و درمان مدرن تبدیل کرده است.
حمایت هدفمند از صنعت رادیودارو، نه‌تنها تضمین‌کننده سلامت جامعه است، بلکه می‌تواند به عنوان یکی از موتورهای محرک اقتصاد دانش‌بنیان کشور عمل کند. این مسیر، نیازمند سرمایه‌گذاری مستمر، توسعه زیرساخت‌های علمی و حفظ تعاملات بین‌المللی در حوزه فناوری‌های پزشکی پیشرفته است.
