پژوهشگران آمریکایی موفق به توسعه روشی نوآورانه و غیرتهاجمی برای درمان اختلالات بینایی مانند نزدیک‌بینی و دوربینی شده‌اند که با استفاده از جریان الکتریکی ضعیف، شکل قرنیه چشم را بدون نیاز به جراحی تغییر می‌دهد. این فناوری که با عنوان «شکل‌دهی الکترومکانیکی قرنیه» یا EMR شناخته می‌شود، می‌تواند تحولی بزرگ در حوزه اصلاح بینایی ایجاد کند و جایگزینی بالقوه برای جراحی‌های رایج مانند لیزیک باشد.
بازسازی قرنیه بدون جراحی؛ روشی سریع و ایمن
در این روش، جریان الکتریکی ملایمی از طریق یک لنز تماسی مجهز به الکترود پلاتینیومی به قرنیه چشم منتقل می‌شود. این جریان باعث تغییر موقت در سطح pH بافت قرنیه شده و با افزایش اسیدیته، بافت را برای مدت کوتاهی نرم و انعطاف‌پذیر می‌کند. در همین حالت، قرنیه در قالبی از پیش تعیین‌شده قرار می‌گیرد تا شکل جدیدی به خود بگیرد. پس از قطع جریان، pH به حالت طبیعی بازمی‌گردد و قرنیه نیز سفت شده و فرم اصلاح‌شده را حفظ می‌کند.
کل این فرآیند کمتر از یک دقیقه زمان می‌برد و برخلاف روش‌های جراحی مانند لیزیک، نیازی به برش یا برداشت بافت ندارد. آزمایش‌های اولیه نشان داده‌اند که این روش هیچ‌گونه آسیب ساختاری یا مرگ سلولی در قرنیه ایجاد نمی‌کند و می‌تواند به‌عنوان یک گزینه درمانی ایمن مطرح شود.
عملکرد قرنیه و نقش آن در بینایی
قرنیه، لایه‌ای شفاف و گنبدی‌شکل در جلوی چشم است که وظیفه اصلی آن متمرکز کردن نور ورودی و هدایت آن به شبکیه است. این بخش از چشم از رشته‌های فشرده کلاژن تشکیل شده و طراحی آن به گونه‌ای است که هم مقاوم و هم صاف باشد. هرگونه تغییر در انحنای قرنیه می‌تواند منجر به اختلالاتی مانند نزدیک‌بینی یا دوربینی شود. تاکنون برای اصلاح این مشکلات، جراحی لیزیک رایج‌ترین روش بوده که طی آن بخشی از بافت قرنیه برداشته می‌شود تا نور به‌درستی روی شبکیه متمرکز شود.
اما فناوری EMR با هدف حفظ بافت قرنیه و اصلاح شکل آن بدون آسیب، رویکردی متفاوت را ارائه می‌دهد. این روش با بهره‌گیری از ویژگی‌های مولکولی و بار الکتریکی پروتئین‌های موجود در قرنیه، امکان تغییر شکل آن را بدون نیاز به جراحی فراهم می‌سازد.
نتایج آزمایش‌های اولیه و چشم‌انداز آینده
در مرحله نخست، پژوهشگران این فناوری را روی ۱۲ کره چشم خرگوش آزمایش کردند. در ۱۰ مورد از این آزمایش‌ها، شکل قرنیه با موفقیت تغییر یافت و نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان داد که اصلاح بینایی بدون استفاده از لیزر یا برش بافت انجام شده است. این موفقیت اولیه، امیدها را برای توسعه بیشتر این روش افزایش داده است.
با وجود اینکه این فناوری هنوز در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد و آزمایش‌های آن روی مدل‌های زنده انسانی انجام نشده، محققان اعلام کرده‌اند که مرحله بعدی شامل تست‌های حیوانی خواهد بود تا ایمنی و اثربخشی آن در شرایط واقعی بررسی شود.
گامی نو در مسیر درمان اختلالات بینایی
فناوری شکل‌دهی الکترومکانیکی قرنیه، با رویکردی غیرتهاجمی و مبتنی بر اصول زیست‌فیزیکی، می‌تواند آینده‌ای متفاوت برای درمان اختلالات بینایی رقم بزند. در صورت موفقیت در مراحل بالینی، این روش نه‌تنها جایگزینی برای جراحی‌های پرهزینه و پرریسک خواهد بود، بلکه امکان دسترسی گسترده‌تر به درمان‌های اصلاح بینایی را نیز فراهم می‌کند. این دستاورد علمی، گامی مهم در مسیر تلفیق فناوری‌های نوین با پزشکی مدرن به شمار می‌رود.
پایگاه خبری مجتمع نوآوری فرداد
